در آموزش موسيقي براي كودكان و نوجوانان به دنبال چه هستيم ؟ چه نيازي ما را به اين كار مصمم ميكند ؟ با توجه به اين نيازها و اين مقصدها , روش هاي آموزش موسيقي را نيز تدوين خواهيم كرد. اين نيازها را بررسي كنيم.
- فراهم آوردن فضائي توأم با تفريح و شادي براي بچهها از طريق موسيقي و لذتبخش كردن دوران بسيار با ارزش كودكي براي آنها.
- پرورش ذوق زيباشناسي آنها از طريق درك زيبائيهاي نهفته در موسيقي مانند زيبائي در ريتم ، در ملودي ، در تركيب صداها ، در فرم و …
- ايجاد تعادل در رفتار ، كردار و گفتار از طريق تسلط پيدا كردن بر صدا در آواز، بر اعضاي بدن در اجرا با سازهاي مختلف ، و در نهايت آمادگي براي كسب مهارتهاي لازم در مسير زندگي.
- پرورش حس اجتماعي بودن و نقش مؤثر همكاري فرد در گروه در اثر اجراي گروهي موسيقي.
- آشنا شدن با ملوديهاي ناب موسيقي گذشته كه بخش مهمي از هويت فرهنگي آنهاست و ميتواند دستماية بيان هنري آنها نيز باشد.
- پرورش قوة خلاقيت كودكان با توجه به اينكه در متد ارف جهت آموزش بر مبناي بداهه پردازي است.
- كشف توانائيها و ارتقاء آن براي كودكاني كه استعداد درخشاني در يادگيري و فهم موسيقي دارند.
كارل ارف (Carl Orff) موسيقيدان و آهنگساز بزرگي است. اما بيشتر شهرت او براي كاري است كه در زمينه آموزش موسيقي براي كودكان انجام داده است كه نهضتي در آموزش موسيقي به حساب ميآيد ، و تمام جهان را تحت تأثير قرار داده است.
« اُرف » در 1895 در آلمان متولد شد. در آكادمي مونيخ تحصيل كرد و به اتفاق” دوروتي گانتر” و” كامينسكي” با تأسيس مدرسههايي براي آموزش موسيقي به شيوهاي نو ، اصول اوليه متد خود را طرحريزي كرد.
در فلسفة ارف عناصري مانند فن بيان ، ريتم ، حركت و آواز مبنا قرار گرفتهاند و بصورت تجربي و بر اساس روند كار گسترش تواناييهاي ذهني و جسمي كودكان را عهدهدار شدهاند. ارف معتقد بود كه كودكان زمينههاي موسيقي را به طور غريزي دارند ، آموزش موسيقي براي تمام كودكان است و هيچ كودكي در اين آموزش ناديده گرفته نميشود. در متد ارف استعداد كودكان با استفاده از سازهاي بسيار ساده از نظر ساختمان و نواخته شدن پرورش مييابد. هر كودك در خلق موسيقي يی كه اجرا ميكند سهم دارد و از اين طريق با ايجاد محيطي پر جنب و جوش پر از حركت و آواز ، كودكان روياها و تخيلات خود را در ساختن ملوديها كشف ميكنند و گسترش ميدهند و مسيرهاي بداههنوازي را كه اوج موسيقي است تجربه ميكنند.
ملوديهاي موسيقي ارف برداشتي است از موسيقي موجود در طبيعت و موسيقيهاي سادة قديم كه با استفاده از تكرار شكل ميگيرد. ملوديهاي سازي و آوازي پنتاتنيك[1] ، كلام و آواز و استفاده از استيناتو[2] ، مبناي موسيقي آموزشي ارف است.
در متد ارف متخصص آموزش موسيقي تمام جزئيات رفتارها و برخوردهاي شاگردانش در كلاس را زير نظر ميگيرد و در اين راه ، روشِ كاملاً تجربي ، سيال و بداههگونهاي را پيش ميگيرد. و از هر گونه تحميل مطلب به صورت خشك و ثابت به كودكان پرهيز ميكند.
شيوة آموزش موسيقي ارف قبل از جنگجهاني دوم شكل گرفت. چهار سال بعد از نازيها در آلمان گسترش يافت و آنگاه به خارج از آلمان راه يافت. و در سال 1961 مؤسسة ارف براي آموزش و تربيت مربيان داير شد و امروز در تمام دنيا نه تنها براي كودكان كه براي دورههاي راهنمايي تحصيلي و دبيرستان و براي دانشجويان سالهاي پائينتر نيز از اين متد استفاده ميشود.
* * *
متد ارف توسط دكتر” سعيد خديري” در ايران مطرح شد و در سازمان راديو و تلويزيون مدرسهاي با نام « كارگاه موسيقي كودكان و نوجوانان » بدست ايشان تأسيس گرديد و اين كارگاه شيوة آموزش موسيقي خود را بر مبناي متد ارف قرار داد و از طريق شاگردان دكتر خديري كه در دانشگاه تهران دانشكده هنرهاي زيبا و در دانشكدة علوم تربيتي آموزشهاي تخصصي را گذرانده بودند ، به گسترش اين متد در ساير استانهاي كشور اقدام نمود. در همان زمان فعاليتهاي ديگري نيز در زمينه آموزش موسيقي با استفاده از متد ارف از طريق « كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان » صورت ميگرفت كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
* * *
“مهدي آذرسينا” به عنوان نوازندة كمانچه و آهنگساز در موسيقي ايران شناخته شده است و فعاليتهايي نظير تكنوازي ، گروه نوازي ، آهنگسازي و تأليف كتاب و مقاله و نيز سخنراني ، كنسرت و رهبري گروههاي موسيقي ايراني همه در همين بخش از كارهاي او قرار ميگيرند . با اين حال او يكي از شاگردان دكتر خديري و معدود متخصصين آموزش موسيقي است كه دورة تخصصي آموزش موسيقي را در دانشكدة هنرهاي زيباي دانشگاه تهران گذرانده است.
آذرسينا پس از چند سال تعليم با متد ارف در كلاسهاي كتابخانهاي « كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان » ، در سال 1353 كارگاه موسيقي تبريز را تأسيس نمود و فعاليت سنگيني را در امر آموزش موسيقي با استفاده از شيوة ارف صورت داد و در اين راه به آموزش سازهاي محلي و ملي نيز همت كرد و كلاسهاي مختلفي را با تعليم بزرگان نوازندگي اين سازها داير نمود.
فكر نوشتن متد براي سازهاي ايراني از برنامههاي كارگاه موسيقي بود كه با نظر دكتر خديري شكل ميگرفت.
تهيه متد نوازندگي براي تار آذربايجاني توسط استاد علي سليمي و شيوه كمانچهنوازي توسط مهدي آذرسينا نيز در اين جهت از هدفهاي كارگاه موسيقي آغاز شده بود كه بعدها به انجام رسيد. آذرسينا در حال حاضر علاوه بر فعاليتهاي گفته شده عضو شوراي موسيقي پژوهشكدة حوزة هنري ، شوراي آسيبشناسي موسيقي در خانة موسيقي ، شوراي موسيقي فرهنگستان هنر ، عضو هيأت مديره نوازندگان سازهاي ايراني خانه موسيقي نيز هست. و در همين حال كلاسهايي با نظارت او براي آموزش موسيقي با متد ارف در مؤسسة چهارگاه تشكيل شده است كه دورههاي مختلفي را گذرانده است.
« متد ارف براي كودكان ايراني » با تلفيقي از شناخت ريشهاي موسيقي ايران
و نيازهاي آموزش موسيقي تدوين شده است. با اين اميد كه مورد توجه موسيقيدانها
و مربيان موسيقي و متوليان تعليم و تربيت كشور واقع شود تا ضمن يكدست شدن نحوة
آموزش موسيقي ، زمينهاي باشد براي شناخت و آموزش بهتر موسيقي اصيل ايران.
[1] Pentatonic Scale
[2] Ostinato