شاید خیلی ها ندانند که نام کامل ساز پیانو، پیانو فورته (Pianoforte) است، این اسم از دو بخش در پیانو به معنی فورته و
معنی قوی و ملایم و تشکیل شده‌است، که تداعی کننده امکان پخش صدای ملایم و بلند و
قوی از این ساز است.
طراحی های اولیه پیانو
در ابعاد بزرگتری ساخته میشد. این مدل پیانوها در ایران با نام نادرست پیانورویال
شناخته میشود که معمولا بیش از دو متر طول دارد و دارای در بزرگی‌است که نیمه باز
بودن این در باعث کیفیت بهتر صدای ساز پیانو میشود به همین منظور هنگام نواختن ساز
این در را در وضعیت نیمه‌باز توسط پایه کوچکی نگه میدارند. دو مدل دیگر پیانو با
نام‌های پیانوی ایستاده یا Stand
یا دیواری Upright پیانوی چهارگوش (Square) و غیر که ابعاد کوچک‌تری دارند و برای منزل یا در اماکن عمومی طراحی شده‌اند.
در مقالات بعدی بهترین
آموزشگاه موسیقی را معرفی میکنیم.
داخل پیانو
پیانو به عنوان کامل‌ترین ساز و مادر سازهای کلاسیک نیز شناخته
میشود؛ به این علت به این ساز این عنوان را داده اندآن که توان اجرای محدوده گسترده‌ای از اصوات را داراست. سازهای اصیل موسیقی بخشی از این محدوده صدا را تولید میکنند البته ویلن و
کمانچه رنج بیشتری را نسبت به بقیه سازها
تولید میکنند. پیانو های امروزی بیش از هفت اکتاو دارد و توان تولید فرکانس‌هایی بین
۲۰ تا ۵۰۰۰ هرتز را دارند، در حالی که در مقام مقایسه ساز ویولن تنها قادر به تولید
کمتر از چهار اکتاو و بهترین خواننده‌ها تنها قادر به خواندن کمتر از سه اکتاو صدا
هستند.
بخش دیگر ساز پیانو چکشهای پیانو است که به کمک اهرم‌های ظریف به کلیدهای پیانو متصل می‌شوند. به مجموعه این اهرم‌ها و چکشها عملگر گفته میشود. وظیفه این مجموعه افزایش شتاب چکشها در برخورد به سیمها، و کنترل عکس‌العمل بازگشتی آنها پس از برخورد به سیم است. معمولاً سر چکشها توسط لایه‌ای از نمد یا الیاف مشابه مصنوعی یا طبیعی پوشانده میشود تا کیفیت صدای پیانو را بهبود ببخشد. کیفیت صدای پیانو متأثر از عوامل دیگری نظیر کیفیت صفحه صدا و غیره نیز می‌باشد.
مقاله بعدی :مطلبی راجع به بهتربن
آموزشگاه موسیقی مرزداران خواهید خواند
پیانو لا:
در سالهای دهه 60 میلادی
پیانوهایی ساخته شده بود که بدون نوازنده آهنگ می نواخت و نیازی به نوازنده نداشت.
این پیانوها تنها به وسیله پدالهای دوگانه و با فشار دادن روی هر پدال مخصوص به
ترتیب به محل کلیدهای پیانو نیرو وارد کرده و دگمه مورد نظر را حرکت می دادند که
چکش های مربوطه به سیم ها اصابت کرده و آهنگهای از پیش تعیین شده را اجرا می کرد.
وسعت صدای پیانو عبارت
است از هفت اکتاو یا بیشتر.
بخاطر وسعت بالای صدای
پیانو نت نویسی آن بر روی دو حامل صورت می گیرد که معمولا حامل زیرین برای اجرا با
دست چپ و حامل بالایی برای اجرا با دست راست اختصاص یافته است.
پیانوهای زیادی در گذشته
رواج داشته اند برای مثال پیانوهای گنجه‌ای، صرافی، میزی، میز منشی، دوطبقه و
انواع دیگر. ولی امروزه دیگر آنها رواج ندارند و از پیانوهای پیشرفته تر استفاده
میشود.
پیانو رویال:
سیم های پیانو در این
ساز به شکل افقی قرار گرفته و اهرم ها از طریق فشار بر روی شستیها با زاویه 40
درجه چکش را به طرف سیم به بالا پرتاب می کنند و با سرعت زیاد به سیم های افقی
ضربه می زند، هر چه طول سیمها بیشتر باشد صدای پیانو باکیفیتتر پخش می شود. پیانو
های دیواری بدلیل محدودیت ارتفاع حداکثر تا ارتفاع 140 سانتی متر ساخته شده است در
پیانوی رویال نظر به اینکه در سطح محدودیتی ندارد هم اکنون پیانوهایی تا طول 310
سانتی متر نیز ساخته شده است.
پیانو دیواری
در پیانوهای دیواری سیم
های پیانو به صورت عمودی قرار گرفته و اهرم ها از طریق فشار بر روی شستی ها با
زاویه 35 درجه چکش ها را به طرف سیم برده و بعد از ضربه زدن به سرعت بر می گرداند.
تاریخچه
پیانو را فردی بنام
بارتولومئو کریستوفوری در سال ۱۷۰۹ میلادی در شهر پادووای ایتالیا اختراع کرد. قبل از اختراع پیانو از سازی
قدیمی‌تر به نام «هارپسیکورد»
(Harpsichord)استفاده می
شد. تفاوت عمده و مهمی که پیانو با سازهای مشابه قبل از خودش داشت آن بود که در
سازهای مشابه قبلی، شدت صدای حاصل از فشرده‌شدن یک کلاویه، مستقل از شدت ضربه
واردشده بر کلید پیانو، مقداری ثابت بود، اما در پیانو نوازنده قادر بود با ملایم
ضربه‌زدن به کلیدها صدایی نرم‌تر ایجاد کند، یا با ضربات محکم‌تر صدایی درشت‌تر با
پیانو تولید کند. همین ویژگی باعث شد که به سرعت پیانو مورد توجه آهنگسازان قرن
هفتهم میلادی قرار بگیرد.
مقایسه بین پیانو دیواری
و بزرگ (رویال(
سوالی که برای هنرجویان
مبتدی و خریداران پیانو مطرح است اینکه کدام یک از این نوع ساز بهتر است و یا
تفاوت عمده آنها در چیست؟
اگر تفاوت قیمت و شکل
ظاهری این دو ساز را کنار بگذاریم تفاوت اصلی این دو ساز که بسیار قابل توجه است، تنها
در سیستم انتقال نیرو
(Action) از کلاویه
ها به چکشها – و البته سیستم های خفه کن هر سیم (Damper) – است. این اختلاف طبیعتآ به این دلیل است که سیم های پیانو دیواری عمودی و
سیم های پیانو بزرگ (رویال) افقی است. نمود بارز این تفاوت تفاوت حسی است که هنگام
نوازندگی با این دو ساز آنرا احساس می کنیم.
در پیانوهای بزرگ
(رویال) سیم ها افقی هستند و چکشها بصورت افقی از پایین به بالا ضربه می زنند برای
همین هنگام زدن ضربه به کلاویه، نیروی انتقالی به چکش در جهت خلاف جاذبه زمین است
و این باعث می شود کلاویه های پیانو بزرگ (رویال) هنگام زدن ضربه سنگین تر باشد.
برعکس هنگام برگشت چکش، جاذبه به برگشت آن کمک می کند و چکش سریعتر برمی گردد و
لذا نوازنده می تواند با سرعت بالاتری یک کلاویه را درجا نواخته و نت هایی با
تمپوی بالا روی یک کلاویه اجرا کند. به همین دلیل معمولآ سرعت پاسخگویی یک کلاویه
در پیانوهای بزرگ (رویال) بهتر از پیانوهای دیواری است.
اما در پیانوهای دیواری
سیم ها و چکشها عمودی هستند و جاذبه تقریبآ تاثیر یکسانی به چکش چه در هنگام ضربه
زدن و چه در هنگام بازگشت، وارد می کند. به همین خاطر سرعت اجرا در پیانوهای عمودی
عمومآ از پیانو با کیفیت مشابه افقی پایین تر است(در عکس آخر تحقیق اشاره شده است)
آیا تا بحال هیچ از خود
پرسیده اید که چرا اکشن یک پیانو به این پیچیدگی ساخته می شود؟ در حالی که رفتار
مشابهی که توسط ناخن یا مضراب در سازهایی مانند گیتار یا سنتور انجام می شود، به
سهولت و سادگی اجرا می گردد؟
پاسخ بسیار ساده است،
رفتار دست و انگشتان با وجود آنکه به ظاهر ساده است، هنگامی که می خواهیم آنرا با
یک سیستم مکانیکی مدل کنیم بسیار پیچیده می شود. مهمترین کاری که اکشن انجام می
دهد آن است که پس از انتقال احساس و نیروی انگشت شما از کلاویه به سیم، چکش را از
سیم دور میکند، چه در غیر اینصورت برخوردهای بعدی چکش با سیم و ارتعاشات احتمالی،
صدای غیرقابل شنیدنی را تولید خواهد کرد.
همینطور رفتاری که پس از
رها کردن کلاویه، خفه کن نمدی را به سیم مرتعش می چسباند خود از جمله وظایفی است
که بر پیچیدگی اکشن پیانو می افزاید.
در هر صورت همانطور که
قبلآ هم اشاره شد در یک پیانو در حدود 5700 قطعه وجود دارد که بسیاری از آنها به
هنگام نواختن ساز از حالت سکون خارج می شوند و حول محورهایی حرکت گردشی یا طولی می
کنند و با برخی قسمتهای دیگر درگیر می شوند، در بعضی از موارد به اصطکاک نیاز است
و در بعضی از موارد این عامل حالت مزاحمت دارد. بنابراین مشاهده می کنید برای ساخت
چنین سیستم پیچیده ای باید از لوازم و مواد اولیه مناسب استفاده شود.
در ساخت اکشن اغلب
پیانوهای بسیار مرغوب – از مواد اولیه ای چون چوب، فلز (بصورت قطعات کوچک)، نمد و
یا پارچه های پشمی و انواع چسب چوب استفاده می شود و بندرت در آنها از مواد مصنوعی
یا محصولات پلاستیکی استفاده می گردد. البته این موضوع به معنای آن نیست که اگر در
ساخت پیانوای از مواد مصنوعی استفاده شود آن پیانو دیگر بدرد نمی خورد.
امروزه در ساخت بسیاری
از قطعات اکشن پیانوهای کارخانه ای از انواع پلیمرهای صنعتی استفاده می کنند که اشکال
زیادی هم در کیفیت ایجاد نمیکند و تاثیر چندانی در آکوستیک صدای ساز ندارد. بعنوان
مثال چه اتفاق خاصی رخ می دهد اگر قسمتهایی از چکشهای پیانو – که فشار ضربه ای
زیادی را هم تحمل می کنند – بجای چوپ پخته از مواد صنعتی با همان وزن، اما با
استحکام بیشتر ساخته شود.
